50 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την επέτειο των γεγονότων του Νοέμβρη του 1973 και τα μηνύματα της λαϊκής εξέγερσης του Πολυτεχνείου παραμένουν όχι απλά επίκαιρα αλλά και διδακτικά για τους αγώνες του σήμερα. Η θέληση του Ελληνικού λαού για απεξάρτηση από τους ιμπεριαλιστές, για δημοκρατία και πιο ανθρώπινες συνθήκες ζωής, που εκδηλώθηκε με τη συνεχή αντίσταση του στο Δικτατορικό κατεστημένο, βρήκε στο πρόσωπο των μαχητικών νέων του Πολυτεχνείου τον καλύτερό της εκφραστή.
Η εξέγερση τους ήταν αποτέλεσμα μακροχρόνιων, επίμονων και επίπονων αγώνων ενάντια στο φασιστικό καθεστώς της Χούντας και των ξένων καθοδηγητών της, οι οποίοι αποτελούσαν τους εκπροσώπους των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού στην χώρα. Η 17η Νοεμβρίου αποτελεί ημέρα μνήμης και τιμής για τους πεσόντες φοιτητές και φοιτήτριες του Πολυτεχνείου, που με τον ξεσηκωμό τους σήμαναν την αρχή του τέλους για το καθεστώς της δικτατορίας και πλήρωσαν με τίμημα την ζωή τους τον αγώνα τους ενάντια στο φασισμό και την Χούντα.
7 χρόνια γύψος
Η χούντα επιβλήθηκε με το στρατιωτικό πραξικόπημα τα ξημερώματα τις 21ης Απριλίου 1967, με επικεφαλής τον ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό και τους συνταγματάρχες Γεώργιο Παπαδόπουλο και Νικόλαο Μακαρέζο. Κατέλυσαν το κοινοβουλευτικό πολίτευμα στην Ελλάδα και επέβαλλαν μία στυγνή δικτατορία, που διήρκεσε επτά χρόνια. Οι στρατηγοί, το Παλάτι, αρκετοί πολιτικοί και οι Αμερικανοί καλόβλεπαν μία μικρής διάρκειας συνταγματική εκτροπή, που θα διαμόρφωνε την πολιτική κατάσταση της χώρας προς όφελός τους, και αυτό γιατί η Ελλάδα ήταν μια φτωχή χώρα όπου ο κόσμος λόγο της ανεργίας και τις φτώχειας έφευγε μετανάστης στο εξωτερικό, η έλλειψη δημοκρατικών ελευθεριών , η αστυνομική καταστολή και οι πολιτικές αναταραχές ήταν συνεχείς από το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μέχρι τότε. Έτσι η Ελλάδα «μπήκε στον γύψο».
Την ίδια μέρα άρχισαν και οι συλλήψεις απλών πολιτών, ενώ είχαμε και τα πρώτα θύματα. Τα όργανα της Χούντας δολοφονούν στον Ιππόδρομο, που είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, το Παναγιώτη Ελή, ενώ ένας στρατιώτης πυροβολεί τη νεαρή Αθηναία Μαρία Καλαυρά, γιατί δεν υπάκουσε στις διαταγές του. Δέκα ημέρες αργότερα, η Χούντα ανακοίνωσε ότι οι συλληφθέντες ανέρχονταν σε 6.509 άτομα, στη συντριπτική τους πλειονότητα αριστερών πεποιθήσεων.
Η επιβολή του στρατιωτικού καθεστώτος, δημιούργησε κλίμα αβεβαιότητας προς την Ελλάδα διεθνώς. μέσα σε μια πενταετία (1966-1971), το εξωτερικό χρέος υπερδιπλασιάστηκε και συνολικά υπολογίζεται ότι έφτασε το ύψος των 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι εργαζόμενοι μετανάστευαν μαζικά προς το εξωτερικό από το 1963-1974 περίπου 472.000 έφυγαν μετανάστες στο εξωτερικό , Γερμανία, Βέλγιο κλπ.
Οι μισθοί έμειναν παγωμένοι και τα προϊόντα ακρίβαιναν, οι μόνοι μισθοί που στην αυξήθηκαν ήταν αυτοί των χρήσιμων υπαλλήλων του καθεστώτος, των στρατιωτικών.
Η δικτατορία της 21ης Απρίλη για να μπορέσει να μπορέσει να κυβερνήσει, απαγόρευσε τα πολιτικά κόμματα, διέλυσε τα εργατικά και επαγγελματικά σωματεία, διέλυσε κάθε οργάνωση που είχε κάποιο κοινωνικό περιεχόμενο. Απέλυσε τους δικαστικούς και διόρισε δικούς της. Εγκατέστησε στρατοδικεία σε ολόκληρη τη χώρα.
Η χούντα χρησιμοποιεί το δημόσιο χρήμα για να δημιουργήσει γύρω της αφοσιωμένους ανθρώπους. Το συνολικό ύψος των «χορηγηθέντων» δανείων ήταν 1.519.000.000 δρχ. Τα δισεκατομμύρια σκορπιούνται σε φίλους και γνωστούς, που υποτίθεται ότι κάνουν κάποια δημόσια έργα ή έχουν κάποια αποστολή στην ουσία μισθοδοτούν ένα πλήθος χαφιέδων που παρακολουθούν όλη τη χώρα σε κάθε τους βήμα.
Εφημερίδες και περιοδικά έκλεισαν , επιτρεπόταν μόνο ότι υποστήριζε τη Χούντα, όποιος τολμούσε να αντιδράσει ή να μιλήσει υπέφερε. Η Χούντα είχε μια μεγάλη ποικιλία από μέρη άλλα και μέσα για τιμωρία τα οποία τα είχε κληρονομήσει από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Ήταν τα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, οι γενικές ασφάλειες, οι τόποι εξορίας Μακρόνησος , Αϊ- Στράτης, Γυάρος, Ικαρία , Ανάφη , αλλά και όλες οι άλλες φυλακές. Εκεί ο κόσμος και οι αγωνιστές υπέφεραν , καταδικασμένοι για τις απόψεις τους , απομονωμένοι από τις οικογένειές τους, χωρίς χρήματα. Τα βασανιστήρια που τους έκαναν 1) ραβδισμοί και χτυπήματα σε ολόκληρο το σώμα 2)φάλαγγα 3) ασφυξία 4) ανάποδο κρέμασμα 5) εγκαύματα 6)ξερίζομα των νυχιών 7) ηλεκτροσόκ κλπ.
Το χρονικό της εξέγερσης
Οι Φοιτητές από τις αρχές του 1973 βρίσκονταν σε διαρκή αναβρασμό. Πρώτος σταθμός ήταν η εξέγερση στη Νομική. Η κατάληψη της Νομικής Σχολής από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών άρχισε την Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου 1973 και έληξε ύστερα από σχεδόν 35 ώρες, την επομένη το βράδυ.
Στις 5 Φεβρουαρίου οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφασίζουν γενική αποχή από τα μαθήματα. Στις 13 Φεβρουαρίου η δικτατορία απαντά με ένα νομοθετικό διάταγμα, βάσει του οποίου θα διακόπτεται η αναβολή στρατεύσεως των φοιτητών που θα κάνουν αποχή. Την ίδια ημέρα και την επομένη γίνεται συγκέντρωση και διαδήλωση μέσα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Η Αστυνομία παραβιάζει το πανεπιστημιακό άσυλο, εισβάλλει στο Πολυτεχνείο και συλλαμβάνει 11 φοιτητές που τους παραπέμπει σε δίκη. Παράλληλα η δικτατορία προβαίνει σε διακοπή της αναβολής στράτευσης δεκάδων φοιτητών. Στις 16 Φεβρουαρίου καταλαμβάνεται για λίγο η Νομική Σχολή της Αθήνας, ενώ αρχίζει η δίκη των 11 συλληφθέντων στο Πολυτεχνείο.
Την Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου φοιτητές της Φιλολογίας και της Νομικής καταλαμβάνουν το κτίριο της Νομικής.
Φτάνοντας 17 Νοέμβρη
Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 1973, ώρα 9 π.μ. Εκατοντάδες φοιτητές του Πολυτεχνείου συγκεντρώνονται στο προαύλιο του Ιδρύματος. Αρχίζουν συνελεύσεις. Συγκέντρωση γίνεται και στη Νομική που αποφασίζει να κατευθυνθεί στο Πολυτεχνείο. Η Πατησίων δονείται από τα συνθήματα κατά της χούντας. Η Ασφάλεια κινητοποιείται και καλεί τους συγκεντρωμένους να αποχωρήσουν..
Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 1973. Η κατάληψη αποτελεί πόλο έλξης του λαού της Αθήνας που αρχίζει να συρρέει στο Πολυτεχνείο. Ως τις 9.30 το βράδυ η κατάληψη έχει πυκνώσει ενώ ο λαός στους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους, φωνάζει αντιαμερικανικά και αντιχουντικά συνθήματα.
Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 1973. Μπαίνουν σε λειτουργία οι πομποί του ραδιοφωνικού σταθμού, οι οποίοι μεταφέρουν το μήνυμα του αγώνα σε όλη την Αθήνα που παρακολουθεί τα γεγονότα. Στις 9 το πρωί στήνονται τα πρώτα οδοφράγματα και σχηματίζονται δύο μεγάλες διαδηλώσεις στην Πανεπιστημίου και στη Σταδίου. Το μεσημέρι επιτροπή των αγροτών από τα Μέγαρα, που είχαν ξεσηκωθεί ενάντια στις απαλλοτριώσεις της γης τους, επισκέπτονται τη Συντονιστική Επιτροπή και ο σταθμός μεταδίδει: «Ο λαός των Μεγάρων στέκεται και υπόσχεται να αγωνιστεί στο πλευρό του φοιτητικού και εργαζόμενου λαού… Ο αγώνας είναι κοινός… Δεν είναι μόνο για την πόλη των Μεγάρων ή το Πολυτεχνείο… Είναι για την Ελλάδα. Για το λαό της που θέλει να καθορίσει τη ζωή του. Να πορευτεί στο δρόμο της προκοπής. Βασική προϋπόθεση, η ανατροπή της δικτατορίας και η αποκατάσταση της δημοκρατίας».
Οι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο τραγουδάνε το «πότε θα κάνει ξαστεριά».
Στις 7 το απόγευμα μεγάλη διαδήλωση κατευθύνεται στο Πολυτεχνείο και η Αστυνομία χτυπάει. Εμφανίζονται τεθωρακισμένα της Αστυνομίας και πέφτουν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Στη Σόλωνος, στην Κάνιγγος, στη Βάθη, στην Αριστοτέλους, στην Αλεξάνδρας, στην πλατεία Αμερικής γίνονται μάχες σώμα με σώμα. Στις 9.30 η Αστυνομία απαγορεύει την κυκλοφορία στο κέντρο της Αθήνας μέχρι νεοτέρας διαταγής. Στις 11 το βράδυ ο ραδιοσταθμός και τα μεγάφωνα καλούν τον κόσμο να μη φύγει. Οι αύρες έχουν κυκλώσει το χώρο του Πολυτεχνείου και τα δακρυγόνα έχουν πνίξει την περιοχή.
Σάββατο 17 Νοεμβρίου.1.30΄ π.μ. Ένα τανκ στραμμένο προς την πύλη. Ανεπιτυχείς διαπραγματεύσεις, για να επιτευχθεί η ασφαλής έξοδος των φοιτητών.Ο ραδιοφωνικός σταθμός μεταδίδει από τα μεγάφωνα: "Μη φοβάστε τα τανκς, δεν πρόκειται να χτυπήσουν". "Αδέρφια μας φαντάροι..."
Από τα μεγάφωνα και τον ραδιοφωνικό σταθμό του Πολυτεχνείου ακούγεται η πνιγμένη στα δακρυγόνα "Ελεύθερη φωνή"
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλάει ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Εμείς οι ελεύθεροι Έλληνες φοιτητές, που για τρίτη σήμερα μέρα εξακολουθούμε τον αγώνα μας, δηλώνουμε ότι είμαστε άοπλοι. Βρισκόμαστε άοπλοι απέναντι στα τανκς. Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο…».
Και καλεί συνεχώς τους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους.
Ώρα 2.50, ξημερώματα του Σαββάτου 17 Νοεμβρίου. Ο επικεφαλής αξιωματικός με μια κίνηση του χεριού του, δίνει την εντολή να ξεκινήσει το τανκ. Η πόρτα πέφτει και το τανκ συνεχίζει την πορεία του φτάνοντας μέχρι τις σκάλες του κτιρίου «Αβέρωφ». Μαζί του μπαίνουν άνδρες της Ασφάλειας και άντρες των ΛΟΚ. Πέφτουν πυροβολισμοί. στις εξόδους τούς περιμένουν αστυνομικοί με πολιτικά είτε συλλαμβάνουν είτε κυνηγάνε κόσμο.Πολλοί φαντάροι βοηθούν τους φοιτητές να ξεφύγουν.
Οι φοιτητές προσπάθησαν, πηδώντας από τα κάγκελα, να διαφύγουν στις γύρω από το Πολυτεχνείο οδούς. Τους κυνηγούσαν αστυνομικοί, πεζοναύτες, ΕΣΑτζήδες. Αρκετοί σώθηκαν βρίσκοντας άσυλο στις γύρω πολυκατοικίες. Πολλοί συνελήφθησαν κα μεταφέρθηκαν στη Γενική Ασφάλεια και στην ΕΣΑ.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας στις 17 Νοεμβρίου συνελήφθησαν 840 άτομα. Ωστόσο, μετά τη Μεταπολίτευση, αξιωματικοί της Αστυνομίας, ανακρινόμενοι, ανέφεραν ότι οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τα 2400 άτομα.
Οι 24 νεκροί του Πολυτεχνείου με βάση τα στοιχεία της έρευνας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
1. Σπυρίδων Κοντομάρης (ετών 57, δικηγόρος, 16.11.1973, ώρα 20.30).
2. Διομήδης Κομνηνός (ετών 17, μαθητής, 16.11.1973, ώρα 21.30).
3. Σωκράτης Μιχαήλ (ετών 57, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, 16.11.1973, ώρα μεταξύ 22.30 & 23.00).
4. Βασίλειος Φάμελλος (ετών 26, ιδιωτικός υπάλληλος, 16.11.1973, ώρα 23.30).
5. Torill Engeland Magrette (ετών 22, 16.11.1973, φοιτήτρια, ώρα 23.30).
6. Γεώργιος Σαμούρης (ετών 22, 16.11.1973, φοιτητής ώρα 24.00).
7. Δημήτριος Κυριακόπουλος (ετών 35, οικοδόμος 16.11.1973, βραδυνή ώρα ).
8. Σπύρος Μαρίνος (Γεωργαράς) (ετών 35, ιδιωτικός υπάλληλος, 16.11.1973, βραδυνή ώρα).
9. Νικόλαος Μαρκούλης (ετών 24, εργάτης, 17.11.1973, πρωινή ώρα).
10. Αικατερίνη Αργυροπούλου (ετών 76, 17.11.1973, ώρα 10.00).
11. Στυλιανός Καραγεωργής (ετών 19, οικοδόμος, 17.11.1973, ώρα 10.15).
12. Μάρκος Καραμανής (ετών 23, ηλεκτρολόγος, 17.11.1973, ώρα 10.30).
13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης (ετών 16, μαθητής 17.11.1973, ώρα 10.30-11.00).
14. Δημήτριος Παπαϊωάννου (ετών 60, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, 17.11.1973, ώρα 11.30).
15. Γεώργιος Γερτζίδης (ετών 48, εφοριακός υπάλληλος, 17.11.1973, ώρα 11.30).
16. Βασιλική Μπεκιάρη (ετών 17, μαθήτρια, 17.11.1973, ώρα 12.00).
17. Δημήτρης Θεοδωράς (ετών 5 1/2, 17.11.1973, ώρα 13.00).
18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας (ετών 43, ταχυδακτυλουργός, 17.11.1973, ώρα 13.00).
19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου (ετών 59, συνταξιούχος εφοριακός, 18.11.1973, ώρα 10.00).
20. Ανδρέας Κούμπος (ετών 63, βιοτέχνης, 18.11.1973, ώρα 11.00).
21. Μιχαήλ Μυρογιάννης (ετών 20, ηλεκτρολόγος, 18.11.1973, ώρα 12.00).
22. Κυριάκος Παντελεάκης (ετών 43, δικηγόρος, 18.11.1973, ώρα 12.00-12.30).
23. Ευστάθιος Κολινιάτης (ετών 47, 18.11.1973).
24. Ιωάννης Μικρώνης (ετών 22 φοιτητής, συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών).
…Και δεκάδες άλλοι στις εξορίες και στα βασανιστήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ.
ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒLOG ALEPUDA-ΔΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ
Διαβάστε επίσης
- Μια μαρτυρία για το Πολυτεχνείο. ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ!
- Πολυτεχνείο 1973. Μια μαρτυρία ενός μαθητή…
- «Λαμόγια» … στο χακί – Τα απίστευτα σκάνδαλα της χούντας
- Χούντα 1967-’74: το χρονικό, τα «οφέλη», τα σκάνδαλα, η δίκη & ο πολιτισμός
- Στιγμές του φοιτητικού κινήματος: 1973
- Ντοκουμέντα του Πολυτεχνείου
Φτάνοντας στο Σήμερα
44 χρόνια μετά, έχουμε και πάλι απέναντί μας μία κυβέρνηση που διέψευσε τις προσδοκίες ενός λαού και επέβαλλε όχι ..την χούντα των συνταγματαρχών αλλά μία οικονομική χούντα,την Χούντα της Τρόικα..Μια κυβέρνηση που μέσα σε μια νύχτα ,μετέτρεψε το περήφανο ΟΧΙ του λαού,σε ένα ευτελές ΝΑΙ.
Μια κυβέρνηση που μόλις χθες έσβησε από τη Πύλη βαμμένη με αίμα το ΕΞΩ ΤΟ ΝΑΤΟ και το ΕΞΩ ΟΙ ΗΠΑ και στη θέση τους έγραψε ΖΗΤΩ ΤΟ ΝΑΤΟ και ΖΗΤΩ οι ΗΠΑ .Μέσα σε αυτή την μαύρη συγκυρία κάθε κομμάτι του συνθήματος ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ που πρωταγωνίστησε το Νοέμβρη του ’73 είναι πιο επίκαιρο από ποτέ και έρχεται να μας θυμίσει ότι ξανά σήμερα πρέπει να παλέψουμε για τα δικαιώματα μας που θυσιάζονται στο βωμό της καπιταλιστικής κρίσης.
Μαρτυρία του στρατιώτη που οδηγούσε το τανκ, που παραβίασε την καγκελόπορτα του Πολυτεχνείου
«Την ηµέρα εκείνη ήµουν υπηρεσία. Στο στρατό είχα δέκα µήνες. Ήµουν εκπαιδευτής στο Κέντρο Τεθωρακισµένων, στο Γουδί. Τότε οι “μαυροσκούφηδες” ήταν σώµα επιλέκτων. Πήγα εθελοντικά. Μόλις άρχισαν τα επεισόδια, µπήκαµε επιφυλακή. “Οι κοµουνιστές καίνε την Αθήνα”, µας έλεγαν κι εµείς τους πιστεύαµε. Θυµάµαι στο στρατόπεδο κάποιοι είχαν ραδιοφωνάκια και ακούγαµε στα κρυφά το σταθµό του Πολυτεχνείου. “Παλιοκουµούνια, θα καλοπεράσετε!” λέγαµε.
Μισή ώρα µετά τα µεσάνυχτα της 16ης Νοεµβρίου η ίλη µου πήρε εντολή να ετοιµαστεί για έξοδο. Αποφασίστηκε να βγουν πέντε δικά µας άρµατα, κάτι γαλλικά ΑΜΧ30. Εγώ ήµουν οδηγός στο πρώτο άρµα που βγήκε στο δρόµο. [Στο ίδιο άρµα βρίσκονταν ο αξιωµατικός Μιχάλης Γουνελάς, ως επικεφαλής, ο ανθυπασπιστής Λάµπρος Κωνσταντέλλος, ως οδηγός εδάφους, ο λοχίας Στέλιος Εµβαλωµένος και ο Γιάννης Τίρπας.]
Στη 1.15' το πρωί της 17ης Νοεµβρίου φτάσαµε στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Λίγο αργότερα διασχίζαµε την Αλεξάνδρας, όταν στο ύψος του ΙΚΑ, στη στάση Σόνια, σταµατήσαµε, γιατί ο δρόµος ήταν κλειστός. Υπήρχαν οδοφράγµατα, φωτιές και ακινητοποιηµένα λεωφορεία. Με διάφορες µανούβρες αριστερά δεξιά, µπρος πίσω, άνοιξα το δρόµο και προχωρήσαµε. Όταν φτάσαµε στη διασταύρωση της λεωφόρου Αλεξάνδρας και της οδού Πατησίων, µας έδωσαν εντολή να σταµατήσουµε. Εκεί, στην πλατεία Αιγύπτου, µείναµε περίπου µία ώρα. Ο κόσµος θυµάµαι ότι µας φώναζε: “Είµαστε αδέρφια, είµαστε αδέρφια”. Εγώ ήθελα να τους φάω. Τους έβλεπα σαν παράσιτα!
Μας είπαν να πάµε κοντά στο Πολυτεχνείο, αλλά όχι µπροστά στην πόρτα. Αυτό κάναµε. Σταµατήσαµε λίγα µέτρα πιο πέρα.
Φτάνοντας µπροστά στην πόρτα έστριψα το άρµα προς το Πολυτεχνείο, µε γυρισµένο το πυροβόλο προς τα πίσω. Θυµάµαι ότι σηκώθηκα από τη θέση µου κι εγώ και το άλλο πλήρωµα. Δεκάδες φοιτητές κρέµονταν από τα κάγκελα, ενώ εκατοντάδες βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο. Έδειχναν πανικόβλητοι. Κι εγώ, να σκεφτείς, ότι τους έβλεπα σαν µαµούνια, που ήθελα να τα φάω!
Τότε ήρθε ο οδηγός εδάφους του άρµατος και µου λέει: “Θα µπούµε µέσα, θα ρίξουµε την πύλη. Ετοιµάσου!” Πήρα θέση και ξεκίνησα. Δεν έβλεπα πολλά πράγµατα, δεν είχα καλό οπτικό πεδίο, γιατί κοιτούσα πλέον από τη θυρίδα του άρµατος. Δέκα εκατοστά πριν από την πόρτα σταµάτησα. Σταµάτησα σκόπιµα. Αυτό φαίνεται στο βίντεο της εποχής. Στο φρενάρισµα οι φοιτητές, τροµαγµένοι, έφυγαν προς τα πίσω. Αν έµπαινα µε ταχύτητα, θα σκότωνα δεκάδες άτοµα, που εκείνη τη στιγµή ήταν κρεµασµένα στα κάγκελα.
Η καγκελόπορτα έπεσε αµέσως. Πίσω από τη σιδερένια πύλη ήταν σταθµευµένο το Μερσεντές, το οποίο είχαν βάλει εκεί οι φοιτητές για να φράξουν την είσοδο. Το έκανα αλοιφή. Η αριστερή ερπύστρια το έλιωσε. Με το που έπεσε η πύλη του Πολυτεχνείου εισέβαλαν οι αστυνοµικοί για να συλλάβουν τους φοιτητές. Λίγο αργότερα κατέβηκα κι εγώ από το άρµα και µπήκα στο χώρο του Πολυτεχνείου. Δεν υπήρχε νεκρός. Θα µπορούσε όµως και να υπάρχουν νεκροί.
Αστυνοµικοί κυνηγούσαν και χτυπούσαν τους φοιτητές όπου τους έβρισκαν.
Αν δεν ήταν οι λοκατζήδες να τους σταµατήσουν -θυµάµαι ότι πολλές φορές πιάστηκαν στα χέρια µαζί τους-, δεν ξέρω κι εγώ τι θα γινόταν.
Στο προαύλιο του Πολυτεχνείου ήταν πολλοί χτυπηµένοι, θυµάµαι ότι είδα πολλούς τραυµατίες, ενώ τρεις τέσσερις ήταν σωριασµένοι κάτω, ακίνητοι. Δεν ξέρω αν ήταν νεκροί. Δεν κοίταξα να δω. Κάποια στιγµή ένας φοιτητής όρµησε καταπάνω µου και µου είπε: “Τι κατάλαβες τώρα που µπήκες;” Αφήνιασα. Έβγαλα το πιστόλι και προτάσσοντάς το γύρισα και του είπα ουρλιάζοντας: “Σκάσε, ρε κωλόπαιδο, µη σε καθαρίσω”. Αυτός ο φοιτητής δεν ξέρει πόσο τυχερός στάθηκε εκείνη τη στιγµή... Αν έλεγε µια κουβέντα παραπάνω, θα τον σκότωνα! Τέτοιος ήµουν. Ένας φασίστας.
Όπως περνούσαν οι φοιτητές, θυµάµαι ότι έριχναν µέσα στο τανκς πακέτα τσιγάρα και ό,τι προµήθειες είχαν µαζί τους. Όταν γυρίσαµε στο Γουδί, το άρµα έµοιαζε µε περίπτερο. Όσο σκέφτοµαι ότι οι φοιτητές µάς έδιναν σάντουιτς και τσιγάρα, µετά απ' όσα τους κάναµε... Δεν µπορώ να το συγχωρέσω αυτό το πράγµα στον εαυτό µου. Σκέφτοµαι τι πήγα κι έκανα!...
Όταν γυρίσαµε στο στρατόπεδο, έγινα ήρωας. Οι στρατιωτικοί µού έδιναν συγχαρητήρια. Τότε αισθανόµουν ότι ήµουν κάποιος, ότι έκανα κάτι καλό, κάτι µεγάλο. [...]
Στο µεροκάµατο η ζωή µου άλλαξε 180 µοίρες. Έκανα όποια δουλειά µπορείς να φανταστείς. Εργάτης κατάλαβα ότι δεν µπορώ να έχω τα ίδια αιτήµατα µε τους εργοδότες. Εµένα, που µου έµαθαν να µισώ τους κοµουνιστές, ψήφισα δύο φορές ΚΚΕ!
Στη δουλειά, πριν από χρόνια, κάποιος άκουσε πώς µε λένε και ρώτησε αν έχω κάποια σχέση µε τον “πορτάκια”, όπως είπε, του Πολυτεχνείου. “Ξάδερφός µου είναι, µακρινός. Σκοτώθηκε σε τροχαίο”, απάντησα. Είµαι ένας άνθρωπος που δεν υπήρξε ποτέ είκοσι χρονών. Ο έφεδρος στρατιώτης Α. Σκευοφύλαξ σκοτώθηκε σε τροχαίο! Οι φίλοι µου δεν ξέρουν ποιος είµαι, ούτε κανείς στη γειτονιά. Μόνο η γυναίκα µου το ξέρει. Της το είπα ύστερα από χρόνια. Στα παιδιά µου δεν το είπα ακόµα.
Ντρέποµαι γι' αυτό που ήµουν, γι' αυτό που έκανα. Στη θέση µου θα µπορούσε να βρεθεί ο καθένας, έφεδρος στρατιώτης ήµουν άλλωστε. Δε µε απαλλάσσει όµως αυτό. Μέχρι που µπήκα µέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής µου.
Είχαν µεγάλη ψυχή. Ήταν παλικάρια. Δεν ξέρω αν έχει νόηµα, αλλά θα ήθελα να τους πω µια µεγάλη συγνώµη…»
(Βήμα Reportage, 9 Νοεμ. 2003, έρευνα Κώστα Χατζίδη)
