Η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ) παρουσίασε τη μελέτη «Ολιστικό Σχέδιο Χωριστής Συλλογής», ένα στρατηγικό εργαλείο που φιλοδοξεί να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι δήμοι της Αττικής διαχειρίζονται τα απορρίμματά τους.
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία αυτοδιοικητικής προέλευσης, με σκοπό να δώσει στους δήμους τα μέσα, τις τεχνολογίες και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που χρειάζονται, ώστε να περάσουν από το σημερινό 12% ποσοστό ανακύκλωσης σε 55% έως το 2030, όπως προβλέπει η Οδηγία 2018/851 της Ε.Ε.

Η μελέτη στηρίζεται στη λογική του bottom–up σχεδιασμού. Δεν προτείνει γενικές πολιτικές, αλλά πρακτικές λύσεις ανά δήμο, βασισμένες στην ανάλυση των πραγματικών δεδομένων και δυνατοτήτων.
Όπως επισημαίνεται, «η επιτυχία της ανακύκλωσης δεν εξαρτάται μόνο από τον εξοπλισμό, αλλά από τον σχεδιασμό που προσαρμόζεται στο κοινωνικό και χωρικό προφίλ κάθε τοπικής κοινωνίας».

Η ΠΕΔΑ προτείνει να αξιοποιηθεί το 85% των εσόδων από το τέλος ταφής –ποσό που ξεπερνά τα 330 εκατ. ευρώ ως το 2030– για την ενίσχυση των δήμων

Όμως βάζει και τις δημοτικές αρχές προ των ευθυνών τους αφού δεν προτείνει κάτι που ακούγεται για πρώτη φορά, αλλά επικαιροποιεί ουσιαστικά και επιβεβαιώνει όσα δεν έχουν κάνει μέχρι σήμερα οι δήμοι και συγκεκριμένα: 

·         Σύγχρονα σχέδια διαχείρισης

·         Πληρώνω όσο πετάω και επιβράβευσης δήμων και πολιτών

·         Νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας

·         Συνεργασίες μεταξύ δήμων

·         Αποκεντρωμένα συστήματα επεξεργασίας

·         Δημιουργία εσόδων από την ανακύκλωση και δημιουργία Ταμείου

·         και εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών.

Τέσσερις βασικοί άξονες δράσης

Η μελέτη οργανώνεται γύρω από τέσσερις θεματικούς πυλώνες:

1. Ανάπτυξη τοπικών συστημάτων χωριστής συλλογής

Προτείνεται η καθολική εφαρμογή των τεσσάρων ρευμάτων ανακύκλωσης (χαρτί, πλαστικό–μέταλλο, γυαλί, βιοαπόβλητα), με νέο δίκτυο κάδων και στόλο οχημάτων.
Ειδική αναφορά γίνεται στους «έξυπνους κάδους», που θα διαθέτουν αισθητήρες πληρότητας και θα συνδέονται με το κεντρικό GIS του δήμου.

2. Διαδημοτικές συνεργασίες

Η ΠΕΔΑ εισηγείται τη δημιουργία κοινών πράσινων σημείων και ΜΕΒΑ (μονάδες βιοαποβλήτων) ανά Περιφερειακή Ενότητα, ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας.
Οι μικρότεροι δήμοι θα μπορούν να εξυπηρετούνται μέσω συνεργατικών σχημάτων, μειώνοντας το λειτουργικό κόστος και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα.

3. Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων

Το τέλος ταφής μετατρέπεται σε μοχλό ανάπτυξης. Μέσα από ένα προτεινόμενο «Πράσινο Ταμείο Δήμων Αττικής», οι πόροι αυτοί θα επιστρέφουν στους ΟΤΑ για δράσεις πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και εκπαίδευσης.

Δημιουργία εσόδων και οικονομικά κίνητρα για τους δήμους

Η μελέτη υποστηρίζει ότι η ανακύκλωση πρέπει να αντιμετωπίζεται όχι μόνο ως περιβαλλοντική υποχρέωση, αλλά και ως πηγή δημοτικών εσόδων.
Η μελέτη τονίζει ότι η οικονομική διάσταση της κυκλικής οικονομίας μπορεί να ενισχύσει την αυτοχρηματοδότηση των δήμων και να μειώσει τη δημοσιονομική εξάρτηση από κρατικές επιχορηγήσεις.

Πώληση καθαρών ανακυκλώσιμων υλικών
Οι δήμοι που θα εφαρμόσουν αποτελεσματικά συστήματα χωριστής συλλογής θα μπορούν να πουλούν καθαρά υλικά (χαρτί, γυαλί, μέταλλο, πλαστικό) σε εγκεκριμένους φορείς ή απευθείας σε βιομηχανίες ανακύκλωσης.

«Η ποιότητα των ρευμάτων καθορίζει άμεσα την εμπορική τους αξία. Κάθε ποσοστιαία αύξηση στην καθαρότητα του υλικού μπορεί να αποδώσει σημαντικά επιπλέον έσοδα.»

1.    Συμμετοχή στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ)
Η μελέτη προτείνει οι δήμοι να διεκδικήσουν μεγαλύτερο ποσοστό των τελών που αποδίδουν τα ΣΕΔ (ΕΕΑΑ, Ανταποδοτική Ανακύκλωση, ΑΦΗΣ κ.ά.), αναλόγως των ποσοτήτων που συλλέγουν και των επιδόσεών τους.

2.    Αξιοποίηση του “τέλους ταφής” ως μπόνους απόδοσης
Προτείνεται το 85% των εσόδων από το τέλος ταφής να επιστρέφει στους δήμους αναλογικά με τις επιδόσεις τους στην ανακύκλωση — δηλαδή, όσοι αυξάνουν την ανακύκλωση να έχουν έσοδα–κίνητρο, και όχι μόνο εξοικονόμηση δαπανών.

3.    Ανάκτηση πόρων από κομποστοποίηση
Οι μονάδες βιοαποβλήτων μπορούν να παράγουν κομπόστ υψηλής ποιότητας, το οποίο μπορεί να:

o    πωλείται σε ιδιώτες ή αγροτικούς συνεταιρισμούς,

o    ή να χρησιμοποιείται στα δημοτικά φυτώρια, μειώνοντας τα έξοδα πρασίνου.

4.    Ανάπτυξη “Κέντρων Επαναχρησιμοποίησης” (RE–USE Centers)
Τα δημοτικά ή διαδημοτικά κέντρα επαναχρησιμοποίησης μπορούν να λειτουργούν και ως κοινωνικές επιχειρήσεις, αποφέροντας μικρά αλλά σταθερά έσοδα από επισκευασμένα αντικείμενα, ρούχα, ποδήλατα, ηλεκτρονικά κ.λπ.

Οικονομικό όφελος από την αποφυγή ταφής 

Η μελέτη επισημαίνει ότι κάθε τόνος απορριμμάτων που δεν οδηγείται στη Φυλή συνεπάγεται άμεση οικονομική εξοικονόμηση.
Με βάση τα ισχύοντα δεδομένα του 2025:

«Η αποφυγή ταφής 10.000 τόνων αποβλήτων ισοδυναμεί με εξοικονόμηση άνω των 500.000 ευρώ ετησίως ανά δήμο.»

Αυτό δημιουργεί, σύμφωνα με τη μελέτη, πολλαπλασιαστικό όφελος:
λιγότερα απορρίμματα στη Φυλή → μικρότερο τέλος ταφής → περισσότερα χρήματα διαθέσιμα για νέες δράσεις.

4. Ενεργός συμμετοχή των πολιτών

Η επιτυχία της ανακύκλωσης περνά μέσα από τη συμμετοχή της κοινωνίας. Η μελέτη εισηγείται τη θεσμοθέτηση προγραμμάτων «Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ)» και τη διοργάνωση δράσεων ενημέρωσης σε σχολεία, ΚΑΠΗ και δημοτικά κέντρα.

Νέο μοντέλο χωροθετήσεων – Δίκαιη αποκέντρωση

Η μελέτη ασκεί κριτική στο σημερινό μοντέλο του ΠΕΣΔΑ που συγκεντρώνει το βάρος της διαχείρισης στη Δυτική Αττική και ειδικά στη Φυλή, χαρακτηρίζοντάς το «περιβαλλοντικά μη βιώσιμο και κοινωνικά άδικο».
Αντί αυτού, προτείνει ένα πολυκεντρικό μοντέλο:

«Μικρότερες, αποκεντρωμένες μονάδες επεξεργασίας, διαδημοτικές ΜΕΑ και τοπικές υποδομές που θα μειώσουν το κόστος μεταφοράς και θα ενισχύσουν την τοπική ευθύνη.»

Η μελέτη ζητά οι νέες χωροθετήσεις να προκύπτουν με διαβούλευση και τεκμηριωμένα κριτήρια, και όχι με πολιτικές αποφάσεις «άνωθεν».

Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) για κάθε δήμο

Η μελέτη εντοπίζει ότι τα περισσότερα ΤΣΔΑ των δήμων έχουν συνταχθεί πριν το 2017 και δεν ανταποκρίνονται πλέον στα νέα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Ζητά την επικαιροποίησή τους με ενιαία μεθοδολογία, χρηματοδότηση από το τέλος ταφής και το ΕΣΠΑ, και υποστήριξη από Κεντρικό Μηχανισμό Τεχνικής Βοήθειας της ΠΕΔΑ.

Προτείνεται κάθε δήμος να διαθέτει:

·         πλήρη ανάλυση ροών αποβλήτων,

·         μελέτες χωροθέτησης πράσινων σημείων,

·         ανάλυση κόστους–οφέλους των δράσεων,

·         και χρονοδιάγραμμα εφαρμογής με δείκτες απόδοσης.

Ψηφιακά εργαλεία, Γεωπληροφοριακά Συστήματα και Τεχνητή Νοημοσύνη

Η πιο καινοτόμα ενότητα της μελέτης αφορά τη στροφή στην “έξυπνη διαχείριση απορριμμάτων”.
Η μελέτη προτείνει τη χρήση: 

·         Γεωπληροφοριακών Συστημάτων (GIS) για τη χαρτογράφηση κάδων, δρομολογίων και υποδομών,

·         αισθητήρων και τηλεματικής για την παρακολούθηση πληρότητας και κίνησης οχημάτων,

·         και αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης (AI) για την πρόβλεψη ποσοτήτων και τη βελτιστοποίηση δρομολογίων.

Επιπλέον, εισηγείται τη δημιουργία μιας Περιφερειακής Πλατφόρμας Ανοιχτών Δεδομένων Ανακύκλωσης, όπου:

·         οι δήμοι θα αναρτούν τακτικά στοιχεία για τις επιδόσεις τους,

·         οι πολίτες θα μπορούν να παρακολουθούν διαδραστικά τα αποτελέσματα,

·         και οι ερευνητικοί φορείς θα έχουν πρόσβαση σε δεδομένα για ανάλυση και καινοτομία.

Τέλος, η μελέτη προτείνει τη σύσταση ενός Κέντρου Καινοτομίας και Ψηφιακής Παρακολούθησης Αποβλήτωνστην ΠΕΔΑ, που θα συντονίζει τα δεδομένα όλων των δήμων και θα υποστηρίζει νέες εφαρμογές.

Από την αποσπασματική δράση στη συλλογική στρατηγική

Η μελέτη δεν αντιμετωπίζει τη διαχείριση αποβλήτων ως τεχνικό ζήτημα, αλλά ως κεντρική πολιτική πρόκληση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η μελέτη καλεί σε μια νέα κουλτούρα συνεργασίας, διαφάνειας και ψηφιακής διοίκησης, όπου κάθε δήμος θα γνωρίζει, θα μετρά και θα αποφασίζει με βάση δεδομένα.

«Η ανακύκλωση δεν είναι υποχρέωση, αλλά ευκαιρία για βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή και ψηφιακό εκσυγχρονισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.»

Το Ολιστικό Σχέδιο της ΠΕΔ Αττικής θέτει τα θεμέλια για μια νέα εποχή κυκλικής οικονομίας.
Με την αξιοποίηση τεχνολογιών, τη στήριξη των δήμων και τη συμμετοχή των πολιτών, η Αττική μπορεί να μετατραπεί από παράδειγμα περιβαλλοντικής πίεσης σε πρότυπο “έξυπνης” και βιώσιμης διαχείρισης απορριμμάτων.

Δείτε εδώ την μελέτη

ΠΗΓΗ MyOta.gr

ΥΓ: Η Π.Ε.Δ.Α. ( Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής" είναι το συλλογικό όργανο εκπροσώπησης των 66 Δήμων του Λεκανοπεδίου Αττικής και εκλεγμένος πρόεδρος αυτής είναι  ο Δήμαρχος Γαλατσίου Γιώργος Μαρκόπουλος.

.